Jakie są części mowy? Odpowiedzi na to pytanie powinien bez najmniejszego problemu udzielić uczeń czwartej klasy szkoły podstawowej. Tak przynajmniej powinno być, ponieważ tę gramatyczną wiedzę wprowadza się już od najmłodszych szkolnych lat. O tym, że polska gramatyka należy bez wątpienia do jednych z najtrudniejszych i sprawia kłopot zarówno Polakom, jak i cudzoziemcom uczącym się naszego języka. wiemy nie od dziś. No cóż, tak to już jest i nic na to nie poradzimy. Język polski należy do grup języków fleksyjnych i to jest ta podstawowa trudność w uczeniu się polszczyzny. Z angielskim jest zdecydowanie prościej, ponieważ to język pozycyjny. Wystarczy opanować zasady tworzenia różnych typów wypowiedzeń i już sporo mamy z głowy. Poza tym w tym języku nie trzeba w zasadzie odmieniać słów. Czasowniki to be i to have należą do wyjątków. Trudność mogą stanowić różne formy czasowe, ale na pewno jest to łatwiejsze niż nieustanna odmiana wyrazów w polszczyźnie.
Wróćmy jednak do zasadniczego tematu niniejszego artykułu, bo przecież mieliśmy w nim skoncentrować się na tym, jakie są części mowy. Otóż, w polszczyźnie mamy dziesięć części mowy: pięć odmiennych i pięć nieodmiennych. Do tej pierwszej grupy należą: rzeczownik, czasownik, przymiotnik, zaimek i liczebnik. Zaś te nieodmienne to: przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik i partykuła. Teraz pora na podanie przykładów, żeby ta wiedza utrwaliła się i by zapamiętać, jakie są części mowy. Zacznijmy od rzeczownika. Obejmuje on nazwy ludzi, zwierząt, przedmiotów, czynności i odpowiada na pytania: kto? i co?. Czasownik z kolei odpowiada na pytanie: co robi?. Przymiotnik określa cechy ludzi, przedmiotów, zjawisk i odpowiada na pytania: jaki?, jaka?, jakie?, czyj?, czyja?, czyje?, który?, która?, które?, czyj?, czyja?, czyje? Zaimek natomiast zastępuje w zdaniu rzeczownik, przymiotnik, liczebnik oraz przysłówek. I na koniec jeszcze liczebnik, który określa cechy ilościowe oraz kolejność. Jeśli chodzi o nieodmienne części mowy to sprawa przedstawia się następująco: przysłówek nazywa właściwości cech, czynności i stanów. Przyimek wskazuje, jakie jest związek miedzy rzeczownikiem a inną częścią mowy. Spójnik łączy wyrazy w zdaniu lub zdania w zdaniach złożonych. Wykrzyknik wyraża różnorodne doznania i stany emocjonalne, np. zdziwienie, zdumienie, śmiech czy złość. Partykuła natomiast to luźny wyraz wzmacniający i modyfikujący znaczenie innych wyrazów czy zdań. To taka podstawowa wiedza na temat części mowy, jakie mamy w polszczyźnie, ale gdybyśmy chcieli wejść w zagadnienie głębiej, musielibyśmy niniejszy artykuł zdecydowanie bardziej rozwinąć. Częściowo taką gramatyczną wiedzę uczniowie nabywają na kolejnych etapach edukacji. Natomiast dużo więcej na ten temat dowiadują się studenci filologii polskiej. Rodowici użytkownicy języka nie muszą wiedzieć, jakie są części mowy, ale jednocześnie używają ich w codziennej komunikacji. Podstawową funkcją każdego języka jest przecież funkcja komunikacyjna, a samo opisywanie języka to już funkcja innego rzędu – metajęzykowa.
